અમુભાઈ ટપાલી

મુકામ –નાનીધારી

પોસ્ટ- ભાડ ઈંગોરાળા વાયા- ચલાળા

તાલુકો- ખાંભા જિલ્લો- અમરેલી

કાઠિયાવાડ

{ પિનકોડ આવ્યા નહોતા }

ગામનું  આટલું પાકું સરનામું લખ્યા પછી પણ લખનારને શંકા તો રહેતી જ કે આ ટપાલ અમારે ગામ  પહોંચશે કે નહીં. એ સ્વાભાવિક પણ હતું કારણ કે ગિરના પ્રદેશમાં વેરાયેલાં બોર જેવાં કેટલાંય ગામ…. ગામનાં પાછાં એકસરખાં નામ! ટપાલપેટીમાં નાખેલી ટપાલ ટ્રેન અને બસ મારફતે ફરતી ફરતી મુકામે જલ્દી પહોંચે એ માટે પણ માનતા મનાતી! ક્યારેક ક્યારેક તો ત્રણ માઈલ દૂર ઈંગોરાળા સુધી પહોંચીને અટકી જતી. ત્રણ ગામ વચ્ચે એક ટપાલી ને ટપાલીને પોતાની પણ મુશ્કેલી હોયને? ધૂળીયા રસ્તા પર સાયકલ ચલાવીને કે ક્યારેક પગપાળા પહોંચીને પણ ટપાલ પહોંચાડવી એ કામ સહેલું નહોતું. એ કડકડતી ટાઢય ..એ ધગધગતો તાપ …એ ધોધમાર વરસાદ!

પણ ધન્ય છે એ અમુભાઈ ટપાલીને કે જેણે પૂરી નિષ્ઠાથી પોતાની ફરજ બજાવી. હું નથી માનતો કે એ નોકરી કરતા હતા. હું માનું છું કે એ સેવા કરતા હતા.માથે સફેદ અણીદાર ટોપી, સફેદ ખમીસ,સફેદ લેંઘો, લેંઘો સાયકલની ચેનમાં ન ભરાય એ માટે લેંઘાના પાયસામાં ભરાવેલી ક્લિપ્સ ,ખંભે લટકતો ખાખી થેલો અને સાચુકલા ગાંધીવાદી જેવી સાવ સાદી સાયકલ અને એ સાયકલ વાંકીચૂકી કેડી પર ટીન ટીન ટોકરી વગાડતી જાય.

અમુભાઈ દૂરથી આવતા દેખાય ને વાયુવેગે વાત ફેલાય કે ટપાલી આવે છે. ને વાતાવરણ જીવંત થઈ જાય.ને પછી કોઈની આતુરતાનો અંત તો કોઈ થાય નિરાશ. કોઈ થઈ જાય ખુશ ને કોઈ ઢીલાઢફ. અમુભાઈ ટપાલ વાંચી પણ આપે ને વળતી ટપાલ લઈ પણ જાય. વળતી ટપાલ લખવાનું કામ ગામના વેપારી કરી આપે. આ ઉપરાંત અમુભાઈ કોઈ બીમાર હોય તો એની ખબર પણ કાઢે. કોઈને ત્યાં શુભ પ્રસંગ હોય તો હરખ વ્યક્ત કરે ને કોઈને ત્યાં અશુભ બન્યું હોય તો શોક પણ વ્યક્ત કરે.

આ બધું જ બને તેટલી ઝડપથી પતાવી ને અમુભાઈ રવાના થઈ ગયા પછી કોઈ માઈ નો લાલ ઘરની બહાર આવી ને એમ પણ પૂછે કે –“હજી ટપાલી કેમ નહીં આવ્યો હોય?” ત્યારે કોઈ જુવાનિયો ખડખડાટ હસીને કહે કે – “ લ્યો, કરો વાત. ટપાલી તો ઈંગોરાળા પોગવા આવ્યો!”

ને ધન્યવાદ ટપાલખાતાંને. જેના થકી આવાં નાનકડાં ગામો સુધી એ જમાનામાં આફ્રિકા, યુરોપ અને અમેરિકાથી પણ ટપાલો પહોંચતી હતી. ધન્યવાદ એ હજારો કર્મચારીઓને જે લોકોના સુખદુ:ખમાં સહભાગી બન્યા.

ને ફરીથી ધન્યવાદ અમુભાઈને કે જેમણે મને એક એવી ટપાલ પહોંચાડી કે જેના લીધે મારી  માતાની આંખોમાં હર્ષનાં આંસુ આવી ગયાં હતાં. [ આગળ ફરી ક્યારેક ]

મુકામ-નાનીધારી

“ માંગ માંગ જે માંગે તે આપું”

ઈશ્વરે મને કહ્યું

ને

મેં માંગ્યું…

“ હે પ્રભો,

આપી શકો તો આપો

વર્ષો પહેલાંનું મારું ગામ

વત્તા ગામનો નદીકિનારો

વત્તા કિનારા પરનાં આંબલીનાં ઝાડ

વત્તા ઝાડ નીચેનો ધોળા દિવસનો અંધકાર

વત્તા ભૂતની અસ્સલ એવી ને એવ્વી જ બીક

વત્તા બીકથી ધક ધક થાતું

મારું અસ્સલ એવું ને એવ્વું જ હૃદય”

ને ઈશ્વર અંતર્ધ્યાન થઈ ગયા

‘તથાસ્તુ’ કહ્યા વગર!!!

મતલબ કે ગયેલો સમય કોઈ પાછો આપી શક્તું નથી. બાળપણ પાછું આવી શક્તું નથી. આવી શકે છે માત્ર એની યાદ. બાળપણમાં તકલીફો વેઠી હોય પણ મોટાભાગે આપણે એ તકલીફોને ગૌરવપૂર્વક યાદ કરતાં હોઈએ છીએ. એવી જ રીતે વતનમાં પ્રગતિ કે કમાણી ન હોવાથી માણસ દૂર જાય છે છતાં ય વતન એને દવલું લાગતું નથી. બાળપણ કે વતનની વાતો યાદ કરવાની પણ એક જાતની મજા હોય છે. આવી જ મજાનો અનુભવ લેવાનો પ્રયાસ છે આ લેખમાળા શરુ કરવાનો.– ‘મુકામ નાનીધારી’

***********************

ઉમરાવાળી પાટ્ય.

નાનીધારી ગામને પાદરથી વહેતી દેદુમલ નદી. એ નદીમાં એક ઘૂનો. ઘૂનો એટલે ગામડાંનો કુદરતી સ્વિમિંગ-પૂલ! નદીમાં પાણીથી છલોછલ ભરાયેલાઊંડા અને પહોળા ખાડાને ઘૂનો કહેવાય. ઘૂનાનું નાનકડું સ્વરૂપ ધૂનડી તરીકે ઓળખાય. એ વખતે નદીમાં ત્રણ ઘૂના જણીતા હતા. પીપળાવાળો ઘૂનો, ધોબીઘૂનો અને ઉમરાવાળી પાટ્ય.

ઉમરાવાળી પાટ્ય નવી નવી અસ્તિત્વમાં આવેલી પણ એની બોલબાલા હતી.જ્યારે જૂઓ ત્યારે છોકરાં નહાતાં જ હોય. ઉનાળાની બપોરે તો હાઉસફુલ! નર્યો ગોકીરો!

આ બ્લોગમાં એ ગોકીરાને એ જ ભાષામાં જીવંત કરવાની હું કોશિશ કરું છું. સો ટકા સફળતાની ખતરી તો નથી. એક પ્રયાસ છે.

“ગોકીરો”

—————–

__એ….કાળીયા.આંય આવ્ય આંય. જો તો ખરો ગળા ગળા  હુધી પાણી સે.

– એ ..બબલા.એણીકોર્ય જાતો નઈં. ન્યાં માથોડું માથોડું પાણી સે. વયો  જાય તો કોઈ કાકોય નઈં બસાવે.

– તું મારી ઉપાધી કર્યમાં. મને પાકું તરતા આવડે સે.

– હવે વાયડો થામાં વાયડો. નવી નવાઈનો તરતા શીખ્યોસ તે. તને તરતા કોણે શીખવાડ્યું? મેં કે બીજા કોયે?

– હવે હાલતો થા હાલતો. મને તો તારી કરતાયપેલેથીઆવડેસ.

– એ બબલા આઘો રે આઘો .ઓલ્યો રમલો આઘડીટોસ્યેથી ધુબકોમારશે તો આવશે સીધો તારી ઉપર્ય. ભુકા બોલી જાહે.

– એ રમકા… આણીકોર્ય ધુબકો મારતો હો ધ્યાન રાખજે. આંય મોટા મોટા પાણા સે .માથું ફુટી જાહે. પસી કેતો નઈં કે કોયે સેતવ્યો નઈં.

– લ્યો. તું રાડ્યું નાખતો રહ્યો ને ઈ  તો ભાયડો તોખાબક્યો! પણ ગ્યો ક્યાં?

– એઓલા કાંઠે ઠેઠ નીકળ્યો!

–ઓય ધડ્યના. પાણી તો જો ઉડીને વાડ્યે પોગ્યું.

– રમકો ધુબકો મારે પસી કાઈં બાકી રે.

– ઈ આ રમકો નો હોતને તો તો કાલ્ય ઓલ્યો ગવરો બુડી જાત!

– હા..હા. હાવ હાસી વાત સે. ગવરો તો બે ત્રણ ડુબકી મારી ગ્યોતો. આ રમકાનું ધ્યાન ગ્યું ને એણે ખેંચી લીધો.

– એ જોવું હોય તો .ઓલો સોકરો સડી હોતો નાય સે.કોણ સે ઈ?

– એ તો રમકાને ન્યાં આવ્યો સે. શેરમાંથી આવ્યો સે એટલે સડી હોતો નાય સે.

– શેરવાળાની વાત જ નોખી. આપણને તો ફાવે જ નઈં.

– એય નાથીયા. ધક્કો હેનો મારસ.

– તે વસ્યમાંથી આઘો જાની.ઓડાની જેમ આડો ઉભોસ તે. અમારે નાવું કેમ ?

– આવડી મોટી પાટ્ય સે નાની.કોણ ના પાડેસ?

– તું આડો આવેહ તો ધક્કો વાગશે.

– એટલે હુંસે? આ નદી તારા બાપની સે ?

– બાપ હામે જાતો નઈં નકર માર ખાહ્ય હો જીવકા.

– ખાધો.ખાધો. કોની માએ હવાશેર સુંઠ્ય ખાધીસ કે હાથ લગાડે.

– લે તઈં ખાતો જા મારા હાથની.

– લે તઈં તુંય ખાતો જા.

– એ…. બાધોમાં બાધોમાં. એ નાથીયા .. સુટા પડો.

– એ.. જીવકા. તું રેવા દે .એને નઈં પોગી હક્ય.

– ભલે નો પોગું. ઈ મને મારશે તો હું એને મારવાનો. ઈ કાઈં અમને ગદરાવી નથી દેતો.

– તે તું મને ગદરાવી દેસ ? તારો બાપ કાંઈં કોઠીએદાણા નથી નાખી જાતો.

– હજી કઈ દઉં સું. બાપ હામે જાતો નઈં.

– તું પેલા બાપ હામે ગ્યોતો. એટલે તો આ હોળી હળગી.

– એ રમકા આંયા આવ્ય. આ હોળી તારા વગર્ય નઈં ઠરે.

– આ અવ્યો લો. હું સે તમારે બેયને. ભાગ વેંસવો હોય તો મારી હારે વેંસો. તમે બે ને હું એકલો. આવી જાવ.

– તને થોડું પુગાય?

– નો પુગાય ને તો સાનામના સુટા પડી જાવ.આંય નાવા અવોસ કે બાધવા?

-એય રમકા. તું કાલ્ય તરતોતો એવું આભલું તર્યની.

– આભલું કેવી ને વાત કેવી. મારે નિશાળ ભેગું થાવાનું સે. હું તો આ હાલ્યો!

– લે કર્ય વાત. તું તો નિશાળે નો તો જાતોને?

-નો તો જાતો. પણ રસિકસાબ્યે મને બરકવા સોકરા મારી ઘેર્ય મોક્લ્યાતાં. મને ટીંગાટોળી કરીને લઈ ગ્યા તેદુનો જાતો થઈ ગ્યો.

– લે પણ આ હું કરસ? નાઈધોઈને પાસો હાથેપગે ધુળ્ય લગાડેસ!

– એ.. ઈતો સાબ્યને ખબર નો પડે કે રમાકાભાઈ નદીએ પુગ્યાતા. એટલે.

– એ હાલો મેમાન. બહુ નાયા. કાલ્ય હારુ બાકી રાખો.

– એ હાલો ત્યારે આપણેય જાઈ. રમકા વગર મજા નો આવે.

– મજા શેની નો આવે? મારી હારે કાઈં સેડાસેડી બાંધીસ?

– સેડાસેડી તો નઈં. પણ અમુક માણહ હોય તો રંગત જામે.

– રંગત જમાવવી હોય તો રાત્યે ભેગા થાઈં.

-ક્યાં?

– સોકમાં.બીજે ક્યાં?

-પાકુ?

-પાકુ ટમેટા જેવું. હાલો ત્યારે. મોડું થાહે તો માસ્તર પાસો મને ઉઠ્યબેસ કરાવશે.

– એ હાલો ભાઈ હાલો આજ તો બહુ નાયા.

– ઉભાતો રહ્યો. કપડા તો પેરવા દ્યો.

– પેર તારે પેરવા હોય તો નકર આવ્ય એમનમ

**************

……બબલો…કાળિયો….નાથીયો…ગવરો… જીવકો… .ગોકીરો કરનારા બધાય ડાહ્યાડમરા થઈને ક્યાંક ને ક્યાંક ગોઠવાઈ ગયા હશે. રમકો ભેગો થાય છે ત્યારે ઉમરાવાળી પાટ્યની વાત નીકળ્યા વગર રહેતી નથી.

ને કેટલાક શબ્દો બોલવાની ને સાંભળવાની મજા પડી જાય છે જેવા કે –

ઘુનો, પાણો, ટોસ્ય, ઓડુ, ધુબકો,,ખાબકવું, ગદરાવવું, બરકવું, બાધવું, સેડાસેડી, વાયદા થાવું, પુગવું,ટીંગાટોળી,માસ્તર, સાબ્ય, સાનામના, ભાગ વેસવો ને ઓય ધડ્યના!!!!

ગોકીરો થોડો ભુલાય!

One Response to “ગોકીરો”